وجه تمایز ساز فیدل و ویولن
در دنیای سازهای زهی، این یک سوال رایج است. به هر حال، در نگاه اول، فیدل و ویولن شبیه هم هستند. به نظر می رسد در مورد لحن و محدوده نیز صدای آنها یکvسان است. اما باید یک وجه تمایز واضح وجود داشته باشد، درست است؟ در این مقاله به بررسی تفاوت فیدل و ویولن خواهیم پرداخت.
قطعا نه. در واقع تفاوت فیزیکی قابل توجهی بین سازها وجود ندارد. بلکه آنچه این دو ساز را از هم قابل تشخیص می کند، آهنگ نواخته شده و رویکرد موزیکال است. برای مثال، هنگام نواختن موسیقی محلی، کانتری یا بلوگرس، ساز فیدل را انتخاب می کنند، اما هنگام نواختن موسیقی کلاسیک، ویولن مناسب تر است.
ویولن
ویولن شاید شناخته شده ترین ساز در خانواده سازهای زهی باشد. کلمه “ویولن” از کلمه ایتالیایی “violino” گرفته شده است و اولین سازها نیز با همین نام در قرن شانزدهم ظاهر شدند.
هنگامی که آرشه ای روی چهار سیم ویولن کشیده می شود (تکنیکی به نام “آرشه کشی”)، ارتعاشاتی ایجاد می شود که توسط بدنه چوبی به شکل ساعت شنی ساز تقویت می شود. صدای ویولن از دو سوراخ به شکل f حک شده در بدنه به نام “f-holes” منتشر می شود.
سیمهای ویولن به نتهای G، D، A و E کوک شدهاند. این ساز در محدوده سوپرانو عمل میکند و دسته آن بدون فرت است. هر سیم توسط یکی از چهار میخ کوک که در انتهای بالایی دسته قرار دارد (به نام “حلزون”) کوک میشود. برای اطلاعات بیشتر مقاله نحوه کوک کردن ویولن را مطالعه فرمایید.
نوازندگان ویولن را با یک دست نگه می دارند و از انگشتان همان دست برای فشار دادن به نواحی مختلف سیم ها در امتداد دسته استفاده می کنند و با دست دیگر آرشه می کشند. تکیه گاه چانه در انتهای ویولن بین چانه و شانه نوازنده قرار می گیرد تا آن را ثابت نگه دارد.
هنگام اجرا، یک ویولونیست معمولاً از کل محدوده گام ساز استفاده می کند و در تمام فینگر بورد، از نت های نزدیک به میخ های کوک گرفته تا نت های انتهای دسته می نوازد. در ادامه خواهید دید که تفاوت فیدل و ویولن در روش نواختن چیست؟
فیدل
اصطلاح “فیدل” یک نام عمومی، عامیانه یا حتی فقط یک نام محبت آمیز برای ویولن است. این کلمه احتمالاً از کلمه لاتین fidula گرفته شده است. جد ساز زهی آرشه ای که به عنوان لیرا شناخته می شود.
مانند ویولن، فیدل دارای چهار سیم است که به G، D، A و E کوک شده اند و دوباره، از آرشه برای ایجاد اصطکاک با سیم های ساز برای ایجاد صدا استفاده می شود که صدا از یک جفت سوراخ f شکل حک شده در بدنه خارج می شود.
صدای فیدل اغلب طوری است که به نظر می رسد سریعتر از ویولن آرشه کشی می شود. یکی از دلایل این امر این است که یک فیدلر (نوازنده فیدل) عموماً فقط نتهایی را که نزدیکترین گیرههای کوک هستند مینوازد و دست خود را در جایگاهی به اسم “اولین موقعیت” نگه میدارد. در مقابل، ویولونیستها تمایل دارند از کل فینگر بورد و دامنه کامل نتها استفاده کنند.
تفاوت فیدل و ویولن از لحاظ فیزیکی
به طور کلی، فیدل و ویولن از نظر فیزیکی تقریباً یکسان هستند، اما ممکن است برخی تفاوتهای ساختاری جزئی وجود داشته باشد که شایان ذکر است. به عنوان مثال، برخی از فیدل ها ممکن است در مقایسه با ویولن ها دارای پل مسطح تر (قوس کمتر) باشند.
در واقع، این امر سیمها را به دسته و فینگر بورد ساز نزدیکتر میکند تا «اکشن» آسانتری داشته باشد و به نوازندههای فیدل اجازه میدهد تا کارهایی مانند نواختن دو یا چند نت همزمان و نواختن به صورت سریع را انجام دهند.
از دیگر فرق های فیدل و ویولن نوع سیمهایی است که ویولونیستها ترجیح میدهند جنس این سیم ها ساختاری مصنوعی دارد در مقابل سیمهایی که معمولاً توسط نوازندگان فیدل انتخاب میشود ساختاری فولادی دارند، و علاقه خاصی به صدای واضحی که آن سیمها به موسیقی میدهند، دارند.
در نهایت، برخی از فیدلهای مدرن ممکن است شامل سیم C پنجم و پایینتر باشند، اگرچه این تمایز در هنگام در نظر گرفتن ویولنهای برقی معاصر که اغلب به آنها «فیدلهای الکتریکی» نیز میگویند، بیشتر یک ناحیه خاکستری است، با توجه به اینکه برخی از نسخههای الکتریکی این ساز نیز یک رشته C کمتر دارند.
موسیقی فیدل در مقابل موسیقی ویولن
ااز دیگر تفاوت های فیدل و ویولن این است که فیدل در موسیقی کانتری و بلوگرس، گروههای ساز زهی کاخن و آپالاچی، آهنگ های فولک ایرلندی و سلتیک و حتی موسیقی سنتی آفریقای غربی و ژانرهایی که اغلب نیاز به تکنوازی یا سایر زینتهای موسیقی دارند، استفاده میشود. موسیقی فیدل معمولاً با سرعت بالایی اجرا میشود که برای بلند کردن و رقصیدن شنوندگان طراحی شده است.
ویولن عمدتاً برای نواختن موسیقی کلاسیک استفاده میشود، همانطور که توسط ارکسترها، سمفونیها و گروههای مجلسی اجرا میشود، همه محیطهای موسیقی که به دلیل دقت بر تفسیر خلاقانه ارزش گذاری میشوند. به همین دلیل، موسیقی ویولن به ندرت، اگر نگوییم هرگز، نیاز به بداههنوازی دارد.
ویولونیستهای کلاسیک آموزش دیدهاند که در نحوه نواختن قطعه بسیار دقیق باشند. هیچ انحرافی از موسیقی به شکلی که توسط آهنگساز نوشته شده است نباید وجود داشته باشد. از سوی دیگر، به نوازندگان فیدل آزادی داده میشود تا موسیقی را که مینوازند به روش منحصر به فرد خود تفسیر کنند، و همچنین تشویق میشوند که سبک نواختن امضای خود را ایجاد کنند.
برای نمونه به برخی از فیدل نوازی های عالی، به نماد کانتری آلیسون کراوس نگاه کنید که هر دو سیم فیدل خود را در آهنگ کانتری «Choctaw Hayride» میکشد، یا «Lee Highway Blues» اثر Michael Cleveland & Flamekeeper را بررسی کنید. نمونه ای از موسیقی ویولن تکنیکی را می توان در این اجرای کنسرتو بتهوون یافت که شامل دقت موسیقیایی بیشتری است.
تفاوت فیدل و ویولن در نحوه نواختن
بزرگترین تفاوت بین فیدل نوازان و نوازندگان ویولن در نوع موسیقی است که آنها تمایل به نواختن آن و رویکردی که برای نواختن سازهای خود دارند. موسیقی فیدل در گردهمایی ها، جشن ها و مجالس رقص رایجتر است، در حالی که موسیقی ویولن بیشتر برای اجراهای موسیقی فکری و تأملبرانگیز در نظر گرفته شده است.
فیدل نوازان نیز اغلب بدون نت موسیقی “با گوش” می نوازند، در حالی که نوازندگان ویولن کلاسیک به شدت به نت نویسی پایبند هستند.
سبک نواختن در بین ویولونیستها و نوازندگان فیدل میتواند کمی متفاوت باشد، اما یکی از تفاوتهای رایج نحوه نگه داشتن ساز توسط نوازنده فیدل است. برای اطلاعات بیشتر مقاله نحوه نواختن ویولن را مطالعه فرمایید.
نوازندگان فیدل تمایل دارند کف دست خود را به دسته تکیه دهند، به جای اینکه فضایی بین آن و دست خود بگذارند، همانطور که ویولونیستهای فنیتر ممکن است انجام دهند. علاوه بر این، هنگام استفاده از آرشه، نوازندگان فیدل گاهی اوقات دست خود را بالاتر از آرشه قرار میدهند تا نواختن با سرعتهای بالا آسانتر شود.
در نهایت، نوازندگان فیدل اغلب از تکنیکهای نواختن غیرمتعارف مانند خم کردن سیم یا توقفهای دوگانه و سه گانه طولانی (که در آن دو یا سه سیم بهطور همزمان خم میشوند) استفاده میکنند.