نقد و بررسی باغلاما (دیوان) دسته بلند عمرساز ائوی آکبند
ساز دیوان یک ساز زهی_ مضرابی است که با مضراب پلاستیکی یا سر انگشتان (شلپه، شرپه) نواخته میشود و صدای دلنشین و سوزناکی دارد. ساز باغلاما ۷ سیم دارد که به ۳ دسته تقسیم میشوند: سه سیم، دوسیم و دو سیم و دارای ۲۳ پرده (ری) میباشد البته ساز اصلی دیوان ۹ سیم دارد که هر ردیف ۳ سیم وجود دارد. این ساز با تکنیکی به نام شلپه نواخته میشود.در ایران نوع دسته بلند این ساز را دیوان میگویند. دیوان یک ساز کردی و از سازهای خانواده تنبور است. دیوان سایز بزرگتر از تنبور است که به جز کردستان ترکیه در کردستان عراق و کردستان ایران و کردستان سوریه نیز موجود میباشد. در بین ترکهاسازی بزرگتر از دیوان وجود دارد که به آن میدان میگویند. این ساز پیوند قومی-فرهنگی بسیاری با مردم این مناطق دارد.از جمله معروفترین قطعات مردم کورد زبان با این ساز نواخته میشود.ساز دیوان در سایزهای مختلفی ساخته میشود که سایز کوچک آن را (جرا) و سایز متوسطش را (چوغور یا باغلاما دسته کوتاه) و سایز بزرگ آن را (باغلامای دسته بلند یا دیوان) مینامند. کاسهی دیوان از سه تار بزرگتر است. کاسهی دیوان پون بزرگ است نمیتوان آن را یک تکه ساخت و ان را به صورت تکههای هلالی شکل (پروانه ای)، چوب خم شده میسازند. جنس چوب آن از توت سیاه، گردو، سرخ دار، گلابی و… است.ساز دیوان اصالتا ترکی است و حدود ۴۰۰ سال پیش در نواحی خوی ساخته شد. کاربرد اصلی این ساز در موسیقی ترکی است و تاریخچهی آن به کردستان ترکیه و کردستان عراق و کردستان ایران برمی گردد چون در هر سه این مناطق فرهنگ. رسوم مشابهی دارند. در نیم قرن گذشته این ساز و سازهای هم خانواده آن توسط مهاجران در آذربایجان غربی و کردستان ایران رواج یافته است.در کردستان ایران نیز با اینکه این ساز پیشینه تاریخی چندانی ندارد، در حال حاضر دوستداران فراوانی دارد.امروزه در بیشتر آثار هنرمندان ایرانی این ساز نیز دیده میشود. احتمالا باغلاما و سازهای هم خانواده آن نتیجه تغییر و تحولات قوپوز است. از بهترین نوازندگان دیوان میتوان اورهان گنجه بای، احمد کوچ (آهنگهای معروف جهان را برای این ساز تنظیم کرده و نواخته است)، مراد کایا، چتین آکدنیز، عارف ساغ و… را نام برد.
مهمترین سوالی که در زمینه این ساز پیش میآید این است که آیا دیوان و باغلاما یکی هستند؟ اگر خیر،چه تفاوتهایی میان این دو ساز وجود دارد؟ابتدا باید بگویم که شباهت میان این دو ساز بسیار است و تفاوت عمده آن به اندازه کاسه و دسته برمیگردد.به صورت کلی میتوان گفت که دیوان نوعی باغلاما است.نواختن و یادگیری این ساز نیاز به همراهی یک استاد مجرب،تلاش و پشت کار خود هنرجو دارد که با صبر،آرامش و حوصله قطعات را آنقدر تمرین و تکرار کند تا در نواختن آن مهارت لازم را به دست آورد.
نقد و بررسیها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.