برای خرید سازهای سنتی کلیک کنید
★ انواع دستگاه های موسیقی سنتی ★
10 تیر 1401
در زمانی که هیچکس موسیقی سنتی ایران را جدی نمیگرفت در زمان قاجاریه علی اکبر فرهانی گوشه های مختلف را در قالب هفت دستگاه و پنج آواز درآورد. دستگاه موسیقی مجموعه ای از چند نغمه است که با هم در گام، کوک و فواصل نت هم‌آهنگی دارند. دستگاه ها مجموعه‌ای از گوشه‌ها هستند که بر اساس منطقی درونی کنار هم قرار می‌گیرند و هر یک حال و هوای خاصی را القا می‌کنند.
۱- سه گاه: این دستگاه از قدیمی ترین دستگاه های موسیقی ایران است و در تمامی کشورهای مسلمان وجود دارد. در بیشتر مواقع برای نشان دادن احساس غم و اندوه در قطعه مناسب است.
گوشه ها: نغمه، حزین، مسیحی، مویه، مخالف، مثنوی.
۲- چهار گاه: این دستگاه مخصوص افراد سحرخیز است.
گوشه ها: رجز، لزگی، حاشیه، حصار، فرود، درآمد، نغمه.
آواز: برای سبک حماسی مناسب است.
۳- شور: این دستگاه یکی از بزرگترین دستگاه های موسیقی ایرانی است. قسمت زیادی از قطعه های موسیقی مثل تصنیف ها و چهار مضرب ها بر اساس این دستگاه ساخته شده.
گوشه ها: کرشمه، مثنوی، شهناز، رضوی، سلمک، مجلس افروز، زیرکش.
آواز: بیات ترک، دشتی و بیات کرد، ابوعطا.
۴- همایون: یکی از غم انگیز ترین سازها که حالت اشرافی و باوقار در آهنگ ها دارد و یکی از مثال های رایج این دستگاه، زورخانه ای است.
گوشه ها: صوفی نامه، جامه دران، شوشتری، منصوری.
آواز: طبق گفته ی روح الله خالقی باشکوه، مجلل، آرام، جذاب، دلربا، زیبا.
۵- ماهور: برخلاف همایون آهنگ هایی شاد و فرح بخش دارد.
گوشه ها: درآمد، گشایش، مجلس افروز، خسروانی، کرشمه، زنگوله، راک، مثنوی
آواز: دارای احساس شادی، شجاعت و امیدواری ولی لازم به ذکر است که برخی گوشه های ماهور حالت ناامیدی و عذاب دارد.
۶- نوا: نه شاد و نه غمگین. از نظر کوک شبیه دستگاه شور است ولی گردش ملودی در آن متفاوت است. این دستگاه حالتی عرفانی و عمیق دارد.
گوشه ها: گردانیه، محیر، نهفت، گوشت، عشیران، نیشابورک
آواز: دارای حالت آرامش و آسودگی بوده و از نظر مدال با آواز دشتی در یک گروه قرار میگیرد.
۷- راست پنجگاه: یکی از دستگاه های مهجور ایرانی که تقریبا شبیه ماهور است ولی از نظر جمله بندی و فرودها و نت های ایست و شاهد متفاوت است.
گوشه ها: بحر نور، قرچه، منصوری، نوروز خارا، راک هندی فرود، نیریز کبیر، نیریز صغیر.
امیدواریم که شما دوستداران موسیقی سنتی از این مطلب لذت برده باشید.
برای خرید سازهای سنتی کلیک کنید
