برای خرید ترومپت کلیک کنید
12 آبان 1399
"درباره ترومپت بخونید"
ترومپت (Trumpet)؛ از نظر ريشه به لغات فرانسوی trompette و آلمانی Trompete برمیگرده و يه ساز موسيقی بادی- برنجی محسوب می شه. توی سازهای بادی- برنجی صدا با لرزش لبها در برابر قطعهی دهانی توليد میشه. فرهنگ شناسان موسيقی، به هر ساز كه با لرزش لب صدا توليد كنه، مثل: نی، چوب، شاخ حيوانات و غيره، ترومپت میگن. تفاوت فنی بين شيپور و ترومپت اينه كه توی ترومپت يك سوم لوله مخروطيه و دو سومش استوانهای كه برای شيپور اين برعكسه. هر دو نوع رو ميشه در سرتاسر دنيا پيدا كرد. برای مثال از شيپورهای بلندی كه با ساز غربی برنجی متفاوت هستن؛ ميشه به ساز كاكاكایی (Kakaki) از غرب آفريقا، نفير (Naffir) عربی و ايرانی، لابا (Laba) چينی و ساز جالب دونگ چن (Dung-Chen) از تبت اشاره كرد.
نقاشی از ساز آفريقایی كاكاكایی
طول اين ساز بين 3 تا 4 متره و بيشتر توی مراسمهای سنتی توی منطقهی جنوبی صحرای آفريقا استفاده میشه.
دونگ چن يا شيپور تبتي
اين ساز يه جور شيپور يا ترومپته و معمولا به صورت همنوازی ازش استفاده میشه.
استفاده از اون توی مراسمهای سنتی ومذهبی بين بوداییهای تبت و بوداییهای مغولستان رايجه.
رد قديمیترين ترومپتهای فلزی رو ميشه از حدود 2000 تا 1500 سال قبل از ميلاد گرفت و قديمیترين نمونهها و شواهدی هم كه وجود داره مربوط به مصر باستان میشه كه ترومپتهایی از جنس برنز و نقره توی مقبرهی توت عنخ آمون (Tutankhamun) پيدا شده.
اين ترومپتها توی سال 1922 توسط توسط باستانشناس انگليسي هاوارد كارتر از مقبرهی توتعنخآمون پيدا شدن و يكی از اونها از جنس برنز يا مس ساخته شده.
نمونههایی ديگهای هم از اجداد اين ساز قديمی توی جاهای ديگهی دنيا وجود داره. مثل لار (lurs) از اسكانديناوی و ترومپتهای فلزی چينی. همهی اينها تقريبا يه يه بازهی زمانی برمیگردن. ترومپتهایی از تمدن آمودريا (Oxus) توی آسيای ميانه برای سه هزاره قبل از ميلاد هم پيدا شده كه با استفاده از يه ورق فلزی ساخته شدن و از نظر فنی شگفتی به حساب ميان. توی انجيل هم به بعضی از اين سازها اشاره شده، مثل: سازهای شوفر (Shofar) كه از جنس شاخ قوچ و هَتزُتزِروث (Hatzotzeroth) كه از فلز ساخته شده بودن و گفته شده كه توی قصر سليمان نواخته میشدن، يعنی حدود 3000 سال پيش. همين سازها هم بودن كه گفته میشه جلوی ديوارهای آريحا نواخته شدن و باعث ريختن ديوار شدن. از اين سازها هنوز هم توی بعضی روزها و مناسبتهای خاص مذهبی استفاده میشه.
شوفر (Shofar) – ساخته شده از شاخ قوچ
سلپينكس (Splanx) هم يه نوع شيپور صاف بود كه طولش حدود 1600 ميلی متر میشد و مسابقهی نواختن اون بخشی از بازیهای المپيك اصلی و باستانی بود. توی نمونههای تاريخی بايد به مردم موچه (Moche) از اهالی پرو (Peru) هم اشاره كنيم. اونها شيپورهایی رو توی تصويرهایی كه ازشون به جا مونده كشيدن كه برای حدود 300 سال قبل از ميلاد هستن.
اولين شيپورهايی كه به معنی ساز مدرن ترومپت نزديكتر بودن، ابزارهای علامتدهی بودن كه ازشون برای اهداف نظامی يا مذهبی استفاده میكردن و در واقع به معنی امروزی كلمه موسيقيایی نبودن. امروز بيوگلها (Bugle) اين وظيفه علامتدهی رو انجام میدن. پيشرفتهایی كه توی اواخر قرون وسطی و دوران رنسانس در زمينهی طراحی آلات موسيقی و توليد فلزات به وجود اومد باعث شد تا ترومپت بيشتر بتونه به عنوان يه آلت موسيقی كارایی پيدا كنه.
ساز بيوگل – مربوط به دورهی جنگ جهانی – متعلق به ارتش آمريكا
ترومپتهای طبيعی (فقط میتونستن نتهای طبيعی و هارمونيك رو بنوازن) اين دوره يه لولهی پيچ خورده، بدون دريچه بودن و بنابراين فقط میتونستن نتهای يه سری اورتون (overtone) رو اجرا كنن. تغيير كليد به يه نوازنده احتياج داشت كه بتونه كروك رو تغيير بده. توسعهی كلارينوی بالا كه توسط ترومپتسازهای متخصص اتفاق افتاد (خصوصا چزاره بندينلی)، باعث شد تا اين ساز به دورهی باروك بره كه به عصر طلایی ترومپت طبيعی معروفه. توی اين دوره قطعات زيادی برای ترومپت ساخته شد. اين هنر دوباره توی اواسط قرن بيستم زنده شد و دوباره نواختن ترومپت طبيعی توی دنيا رونق گرفت. خيلی از نوازندههای مدرن آلمانی و انگليسی كه موسيقی باروك رو اجرا میكنن؛ از مدلی از ترومپت طبيعی استفاده میكنن كه سه تا پنج تا دريچه برای سوراخها داره كه با كمك اون میتونن نتها رو اصلاح كنن و نتهای مناسب هارمونيك رو اجرا كنن.
توی دورههای كلاسيك و رمانتيك كه ملودیهای هموفونيك سلطه پيدا كردن، ترومپت طبيعی به خاطر محدوديت هایی كه داشت؛ توجهات رو از دست داد و به جايگاه ساز ثانويه سقوط كرد. برليوز توی سال 1844 نوشت : برخلاف بلند بودن صدا و كيفيت صدایی بارزی كه داره، كمتر سازی بوده كه به اين اندازه سقوط كرده باشه. اغلب آهنگسازان مثل بتهوون و وبر اونقدر به اين ساز اهميت نمیدادن و فقط برای پر كردن بعضی قسمتها ازش استفاده میكردن.
ساختار:
ترومپت يه ساز برنجيه كه از دو بار خم شدن دايرهوار لوله (تنه) اصلی به وجود اومده. مثل همهی سازهای برنجی با دميدن هوا توليد صدا میكنه. دميدن هوا از طريق لبهای بسته، صدای وزوزی توی قطعهی دهانی توليد میشه و شروع میكنه با يه موج ويبراسيون مداومی توی هوای داخل تنهی اصلی ترومپت ايجاد میكنه. نوازنده میتونه با تغيير توی مقداری كه لبهاش باز هستن و ميزان كشش، زير و بمی و نتی كه ميخواد اجرا كنه رو انتخاب كنه.
قطعهیدهانی يه لبهی دايرهای داره كه محيط مناسبی رو برای ويبراسيون لبها فراهم میكنه. دقيقا پشت اين لبه، فنجان (Cup) قرار داره كه هوا رو به يه دهانهی خيلي كوچكتر هدايت میكنه تا متراكمتر بشه و برای قطر لولهی ترومپت مناسب باشه. ابعاد اين قطعات مخالف از قطعهی دهانی، روی ميزان صدا، كيفيت صدا، راحتی نوازنده و آسون بودن نوازندگی تاثير میذاره.
ترومپتهای امروزی، سه تا (به ندرت چهار تا) دريچهی پيستون دارن كه با فشار دادن كليد هر كدوم، اون دريچه باعث افزايش طول لولهی اصلی میشه و اين باعث میشه كه بتونه صدای زيرتری توليد كنه. دريچهی اول میتونه صدا رو يك پرده زيرتر كنه و دريچهی دوم، نيم پرده و دريچهی سوم هم صدا رو يك و نيم پرده زيرتر میكنه. دريچهی چهارم هم توی بعضی ترومپتها مثل ترومپتهای پيكولو (piccolo trumpets) وجود داره كه صدا رو به اندازهی يك چهارم كامل يعنی پنج نيم پرده (دو و نيم پرده) زيرتر میكنه.
ترومپت پيكولو ياماها سری YTR-6810S با چهار دريچه با كوك لا و سی بمل توليد میشه.
استفاده از اين دريچهها ي به صورت تكی و يا تركيب اونها با هم باعث میشه كه ساز كاملا كروماتيك باشه و بهش اين اجازه رو میده كه تمام دوازده پيچ موسيقی كلاسيك رو اجرا كنه. صدای ترومپت با استفاده از اسلايد میتونه زير يا بم بشه. با كشيدن اسلايد به سمت داخل، صدا زير میشه و با كشيدنش به سمت بيرون، صدای ساز بم میشه.
برای حل كردن مشكلی كه برای لحن صدای ساز به وجود میآيد و استفادهی كمتر از اسلايد، رِنولد شيلكه (Renold Schilke) يه نوع ترومپت رو طراحی كرد كه به اونها tuning-bell trumpet گفته میشه.
ترومپت سفارشی طراحی شيلكه مدل Scilke E3-4 – با چهار تا دريچه
tuning-bell trumpet
وقتی كه نوازنده ترومپت رو روی لب هاش قرار میده، ترومپت تبديل به يه لولهی بسته میشه و برای همين به طور طبيعی فقط هر نتی از سری هارمونيك رو می تونه اجرا كنه. شكل بِل (Bell) صداهای از دست رفته رو قابل شنيدن میكنه. اكثر نتهای اين سری كمی از كوك خارج هستن. اما توی ترومپتهای مدرن مكانيسم اسلايد برای دريچههای اول و سوم وجود داره و نوازنده با استفاده از اون میتونه اين اشكال رو جبران كنه.
انواع ترومپت:
ترومپت استاندارد: معمولترين نوع ترومپت، ترومپت سی بمله (B♭) اما نمونههای لا، دو، رِ، مي بمل، مي، فا و سل هم وجود داره. استفاده از ترومپت دو بیشتر توي ارکستر هاي امريكا رايجه كه اون رو در كنار ترومپتهای سی بمل استفاده میكنن. نوازندههای اركستر به انتقالی بودن ترومپت عادت كردن و انتقال موسيقی برای اونها كار سختی نيست و اغلب قطعهای كه برای ترومپتهای لا، رِ، می و نمونه های ديگه نوشته شده رو با ترومپت سی بمل يا دو اجرا میكنن.
ترومپت پيكولو: به كوچكترين نمونههای ترومپت، ترومپت پيكولو گفته میشه و معمولترين ترومپتهای پيكولو با كوكهای لا و سی بمل ساخته میشن. تنهی اصلی ترومپت پيكولو سی بمل نصف ترومپت سی بمل استاندارده. ترومپت پيكولو هم توی مدلهای سل، فا و دو هم توليد میشه اما استفاده از اونا خيلی معمول نيست. خيلی از نوازندهها از قطعهی دهانی كوچكتری برای ترومپت پيكولو استفاده میكنن كه تكنيك متفاوتی نسبت به ترومپت سی بمل استاندارد، برای توليد صدا احتياج داره. توی ترومپت پيكولو ممكنه كشش نتها كمتر بشه. تقريبا همهی ترومپتهای پيكولو برخلاف سه دريچهی معمول، چهار تا دريچه دارن. دريچهی چهارم برای كمك به اجرای نتهای بمتره. موريس آندره (Maurice André)، هاكان هاردنبرگر (Håkan Hardenberger)، ديويد ميسون (David Mason) و وينتون مارساليس (Wynton Marsalis) از جمله نوازندههای معروف ترومپت هستن كه به خاطر نواختن ترومپت پيكولو هم شناخته میشن.
ترومپت سوپرانو: ترومپتهای كليد سل به عنوان ترومپت سوپرانو يا سوپرانو بوگل (soprano bugle – بيوگل يه نوع شيپور نظاميه و چون اين مدل ترومپت از روی اون برداشته شده؛ با اين اسم هم شناخته میشه) شناخته میشن. ترومپتهای سوپرانو در هر دو مدل، هم با كليدهای روتاری و هم با دريچههای پيستون توليد میشن.
ترومپت سوپرانو (soprano bugle)
ترومپت باس: ترومپت باس رو معمولا نوازندهی ترومبون (trombone) مینوازه (چون پيچ يكسانی دارن.) ترومپت باس با قطعهی دهانی لقتر ترومبون نواخته میشه. معمولترين كليد برای ترومپتهای باس، كليد دو و سی بمله كه هر دوی اونها ساز انتقالی محسوب میشن. برای كوك دو يك اكتاو و برای كوك سی بمل به اندازهی يك فاصلهی نهم بزرگ؛ بمتر هستن.
ترومپت باس – توليد شركت تومان (Thomann) – مدل BTR-1150
با كوك سی بمل
ترومپت اسلايد: ترومپت اسلايد برای اولين بار در تاريخ، احتمالا حدود قرن 14 و توی گروههای آلتا كاپلا (alta cappella wind bands) استفاده شده. از ترومپتهای صاف و مستقيمی كه در ابتدا انسان میساخت تا دورهی رنسانس كه ترومپتهای ساخته شده، ترومپت طبيعی با يك لولهی سربی كشویی بودن؛ تغيير زيادی توی ساخت ساز ترومپت اتفاق افتاد. البته اين اسلايد اوليه كمی سر هم بندی شده بود؛ چون با حركت دادنش تمام بدنهی ساز حركت می كرد و تغييری كه توی دامنهی صدا میتونست ايجاد كنه احتمالا بيشتر از يه فاصلهی سوم بزرگ نبود. اين ترومپتها احتمالا با كوك رِ بودن تا بتونن با ساز شاؤم (shawm) با كوك رِ و سل هماهنگ بشن. از اون جایی كه هيچ ساز سالمی از اين دوره پيدا نشده كه به دست ما رسيده باشه، در مورد جزئيات (و حتی وجود) مربوط به ترومپت اسلايد دورهی رنسانس بين دانشمندان اختلاف نظر وجود داره. بعضی ترومپتهای اسلايد در قرن 18 توی انگلستان استفاده شدن.
ساز شاوم – اين ساز بادی چوبی دو تا زبانه داره و توی اروپا از قرن دوم پیش از میلاد تا امروز توليد میشه. شاؤم توی دورهی رنسانس و قرون وسطی ساز خيلی محبوبی بوده.
تصوير از يك ترومپت اسلايد مدرن با كوك سی بمل – مدل John Packer JP039
ترومپت جيبی (pocket trumpet): يه ترومپت سی بمل جمع و جوره كه اندازه بل توی اون از مدل استاندارد كوچك تره و سعی شده سايزش رو بدون كم كردن طول لولهی اصلي، كوچك كنن. طراحی اون استاندارد نيست و اما كيفيتش بستگی به مدلش داره و توی كيفيتهای مختلف و لحنهای متفاوتی توليد میشه. ترومپت جيبی میتونه كيفيت صدا و لحن منحصر به فردی داشته باشه. صدای اون میتونه خيلی گرم و نجواگونه باشه. اما از اون جایی كه اكثر ترومپتهای جيبی كه توليد میشه با كيفيت پايين، طراحی ضعيف و غير دقيق و ارزون هستن؛ تن صدا و دامنهی صدای اونها چندان جالب نيست. با اين حال نمونهی استاندارد و حرفهای اونها هم در دسترس هست و اگرچه نمی شه اونها رو جايگزين ترومپت سايز استاندارد كرد، اما در زمينههای خاصی میتونن مفيد باشن. موزيسن جاز دان چری (Don Cherry) به خاطر نواختن ترومپت جيبی معروف بود.
ترومپت جيبی – مدل Stagg WS-TR245S – كوك سی بمل
هرالد ترومپت (herald trumpet): بل كشيدهتری داره و ممكنه يه پرچم ازش آويزون باشه. اين مدل ترومپت رو بيشتر توی مناسبتها و برای مراسمهای تشريفاتی استفاده میكنن. توی سال 1989، مونت (David G. Monette – او يك سازنده سازهای برنجی آمريكایی بود كه ساز و قطعات سازهای برنجی رو به صورت سفارشی طراحی میكرد میساخت) يه فلومپت (flumpet) برای يه موزيسين جاز به اسم آرت فارمر (Art Farmer) طراحیكرد. اون يه ساز هيبريدی بود كه ويژگیهای ترومپت و فلاگلهورن (flugelhorn) رو داشت و با سه تا دريچه و كوك سی بمل ساخته شده بود.
ترومپت هرالد كه جوری ساخته میشه تا بشه به اون پرچم وصل كرد و بيشتر توی مراسمهای تشريفاتی ازش استفاده میشه.
ترومپتهای آلمانی يا ترومپتهای روتاری: هم از مدلهای ديگهی ترومپت هستن. اين نمونه ترومپتها بيشتر به صورت حرفهای و توی اركسترهای آلمان و اتريش استفاده میشن.
ترومپت روتاری ياماها – مدل YTR-948FFMS
ترومپت وينی: يه نمونه ديگه از ترومپتهای استاندارد، ترومپتهای وينی (Vienna valve trumpet) هستن. در درجهی اول توی گروههای هم نوازی سازهای برنجی توی وين از اونها استفاده میشده؛ مثل گروه فيلارمونيك وين (Vienna Philharmonic) و منوزيل براس (Mnozil Brass).
ترومپت آنتيك وينی مربوط به قرن 18
سازهای همخانواده:
كرنت: ترومپت خيلی وقتها با ساز ديگهای كه خيلی به اون شبيه و از يك خانواده هستن اشتباه گرفته می شه. اين ساز اسمش كرنت (cornet) است. كرنت، در مقايسه با لولهیتقريبا صاف ترومپت، لولهی مخروطیتری داره و دفعات بيشتری هم خميده شده و به همين دليل لحن ملايمتری نسب به ترومپت داره و جدای از اين موارد سازهای تقريبا يكسانی هستن. طول لولهی اصلی اونها يكسانه و به همين خاطر پيچ يكسانی هم دارن و به همين خاطر قطعههایی كه برای كرنت يا ترومپت نوشته میشه رو هر دوی اين سازها میشه اجرا كرد.
کرنت
فلاگلهورن (flugelhorn): اين ساز هم، هم خانوادهی ديگهی ترومپته كه لولهی اون حتی از كرنت هم مخروطی تره و صدای كه توليد می كنه، لحن باشكوهتر و غنیتری داره. گاهی اوقات دريچهی چهارم هم به اين ساز اضافه میشه تا بهتر بتونه نتهای بم رو اجرا كنه.
فلاگل هورن
"خريد ترومپت"
بنا به دلايلی خيلی كم پيش ياد كه ترومپت جز اولين انتخابها بين سازها برای خريدن باشه. در واقع خيلی از افراد اونقدری كه سازهای بادی ديگهای مثل ساكسيفون رو در نظر میگيرن، به ترومپت فكر نمی كنن. درسته كه ترومپت خيلی وقتها به خاطر نوع صدایی كه داره، نقش رهبری رو ايفا میكنه و اين باعث میشه تا نوازندهاش تحت فشار باشه تا بدون هيچ ايرادی اجرا كنه. اما هر دليلی كه شما برای انتخاب اين ساز دارين، اين چند صفحه احتمالا بتونه كمكتون كنه.
ترومپت مثل اكثر سازهای بادی، پيشينهی خيلی قديمیای داره اما تا حدود قرن چهارده استفادهی موسيقيايی نداشته و از اون فقط برای علامت دادن توی جنگ و شكار و اين جور چيزها استفاده میشده. اولين نقطهای كه يه تغيير بزرگ برای اين ساز اتفاق افتاد، نيمهی اول قرن بيست و يك بود كه موسيقی جاز پيشرفت كرده بود و گروههای موسيقی بزرگ بودن. كسی كه ايدهی اين رو داشت كه تاثير ترومپت بتونه دنيای موسيقی مدرن رو متحول كنه، لوئيس آرمسترانگ بود كه به عنوان پدر ترقی جاز شناخته میشه و ترومپت مینواخت. شايد اين اتفاقی باشه. اما بذارين حالا به دو تا نكته مهم و معروف دربارهی ترومپت بپردازيم. اول اين كه ساز سختی به حساب مياد، از اين نظر يه كم شبيه به خانوادهی ويولنه، شما بايد پيچ درست هر نت رو تقريبا به خودی خودتون پيدا كنين. دوم اين كه صدای بلندی داره، از اون جایی كه يه ساز برنجيه، غير منتظره نيست كه صدای بلندی داشته باشه و برای همين ميگن كه نوازندههای ترومپت خيلی با اعتماد به نفس هستن. درسته كه هيچ مدركی برای اين حرف وجود نداره ولی به هر حال وقتی شما سازی رو بنوازين كه از نظر حجم صدا بالاتر از بقيهی سازها باشه؛ بهتره كه واقعا بدونين دارين چيكار می كنين.
آناتومی ترومپت:
ترومپت جز خانوادهی سازهای برنجيه و به همين خاطر از هيچ زبانهای روی قطعهی دهانی استفاده نمیكنه؛ برخلاف سازهایی مثل ساكسيفون. ترومپت از سه تا جز اصلی تشكيل شده: لولهی اصلی، قطعهی دهانی و سه دريچه. در ادامه دونستن اين كه هر قطعه چه جوری كار میكنه میتونه به شما كمك كنه تا انتخاب درستتری داشته باشين.
لولهی اصلی: از جنس برنج ساخته شده و يه لوله ست كه دو بار خم شده. چيز زياد ديگهای برای اضافه كردن نيست، فقط اين كه معمولترين جنسی كه برای ساختش استفاده میشه برنج هست و طلا و نقره هم گاهی برای ساخت مدلهای گرون قيمت به كار میرن.
لولهی اصلی ترومپت
قطعهی دهانی: اون قسمتیه كه شما هوا رو داخلش میدمين و هدفش اينه كه فضايی رو به وجود بياره تا شما بتونين توی لبهاتون ويبراسيون ايجاد كنين و شيوههای خيلی زيادی برای ايجاد اين ويبراسيون وجود داره. در واقع هر نوازندهی ترومپت چندتایی از اونها رو برای خودش داره و به نسبت صدایی كه میخواد توليد كنه، از هركدم استفاده میكنه. قطعهی دهنی سه تا جز داره كه هر كدوم میتونن توی شكل و سايز كاملا متفاوت باشن.
شكل كامل قطعهی دهانی
فنجان: اين قسمتيه كه مستقيما با دهن شما تماس داره.
گلوگاه: كوچكترين قسمت قطعهی دهنی محسوب میشه.
بكبور (backbore): بيشترين طول رو در بين قطعات، قطعهی دهنی داره.
قطعهی دهانی با دو تا ويژگی مشخص میشه.
اول عدد، كه هر چی بزرگتر باشه، قطر لبه كمتره.
دوم حرف، هرچی به آخرين حروف الفبا نزديكتر بشيم، فنجان لقتر میشه.
خب برای مثال: اگر قطعهی دهنی 3C باشه؛ قطر فنجان بيشتر و از 5E عميقتره. درسته كه تعداد خيلي زيادی از اين تركيبها میتونيم داشته باشيم، اما چند تا مدل مشخص هستن كه توسط اكثر نوازنده های ترومپت استفاده میشن. برای مبتديها اين مدلها میتونه مناسب باشه:
7C: با اختلاف محبوبترين مدله و اكثر معلم ها برای مبتدی ها اين مدل رو پيشنهاد میكنن. احتمالا مهمترين دليلش هم اين باشه كه همهی سبك ها رو میتونين با اون اجرا كنين. از كلاسيك گرفته تا جاز، پاپ يا حتی سولو. سايزش هم جوريه كه به راحتی ميشه باهاش نواخت.
5C: خيلی از نوازندهها بعد از اين كه يه مدت از شروع يادگيریشون ميگذره، ميان سراغ اين مدل. اندازهش جوريه كه صدای گرمتری میشه باهاش ايجاد كرد. خيلی از نوازندههای ترومپت اين مدل رو به مدل قبلی ترجيح میدن با اين كه نواختن باهاش يه كم سختتره چون سايز بزرگتری داره.
جز ديگه از قطعهی دهنی، فنجان ست كه بين قطعههای، قطعهی دهنی بيشترين تنوع رو داره. برای فنجان 6 شكل مختلف وجود داره كه زير مجموعهی دو تا شكل اصلي U و V قرار میگيرن. اين شش شكل شامل: Vصاف (Straight (V))، Vمحدب (Convex (V)، Uكاسهای (Bowl (U))، Vاشكی (Drop (V)) و Uدوتایی (Double cup (U)) میشن.
U شكل: معمولا صدای شفافتری دارن. چون هوا دور كاسه میچرخه و برمیگرده به سمت لبهای نوازنده و اين بين يه جور تلاطم و آشفتگی رو نزديك گلوگاه قطعهی دهنی ايجاد میكنه.
هرچی كاسه لق تر باشه؛ صدا بلندتر و شفاف تره. اما در مقابل مشكل اينه كه نوازنده رو زودتر خسته میكنه، چون نوازنده برای فرستادن هوا داخلش بايد تلاش زيادی بكنه.
V شكل: اين مدل آشفتگی زيادی نزيك گلوگاه ايجاد نمیكنه چون هوا میتونه خيلی سريع داخل گلوگاه حركت كنه.
مدلهای لقتر V شكل برای سازهای حرفهایتر مناسبتر هستن، جایی كه مقدار زيادی هوا لازم هست كه يه صدای خيلی بلند و زير توليد كنه. اما در مقابل توی صداهایبمتر، خيلی صدای گرمی ايجاد نمیكنن.
دريچهها: ترومپت سه تا دريچه و سه تا اسلايد داره. يكی از راههایی كه نوازنده برای تغيير زير و بمی صدا، موقع نواختن داره، استفاده از كليدهاییه كه برای دريچه ها تعبيه شده. وقتی كليد فشار داده میشه هوا ميره داخل سوراخیكه برای اون دريچه ست. و در نهايت افزايش طول لولهی اصلی، مسيری كه هوا داخل ساز طی میكنه رو تغيير میده و در نهايت باعث تغيير توی زير و بمی صدا میشه.
اسلايدها: ترومپت چهار تا اسلايد داره كه شامل يه اسلايد برای كوك و سه تا اسلايد برای دريچههاست. بنابراين هر دريچهای برای خودش يه اسلايد داره كه برای كنترل كردن نواختن ساز ازشون استفاده میشه.
ترومپتهای روتاری (Rotary Valve Trumpet): درسته كه رايجترين نوع ترومپت، پيستون ترومپت هست؛ مكانيسم ديگهای هم برای به كارگرفتن دريچهها وجود داره. دريچههای روتاری يا كليدهای چرخنده (Rotary Valves) كه طبق همين اسم، به ترومپتهایی كه از اين مكانيسم استفاده میكنن؛ ترومپت روتاری گفته میشه. اين ترومپتها بيشتر توی چند تا كشور خاص استفاده میشن. به طور مشخصتر بيشتر توی آلمان و اتريش از اونها استفاده میكنن و معمولا هم كاربردشون توی اركسترهای موسيقی كلاسيكه.
سه تا تفاوت عمده بين اين دو نمونه وجود داره:
وضعیت نوازندگی متفاوت: ترومپت رو جوری نگه میدارين، انگار كه دارين يه ساندويچ همبرگر رو گاز میزنين.
صدای متفاوت: ترومپتهای روتاری صدای ملايمتری توليد میكنن.
مكانيسم متفاوت: همون جوری كه از اسمشون به نظر میرسه، توی ترومپتهای روتاری، دريچهها تا 90 درجه میچرخن تا طول لوله رو افزايش بدن و در نتيجهی اون، صدای زيرتری توليد كنن.
خيلی از نوازندههای ترومپت تاكيد می كنن كه وقتیكه توی يه اركستر موسيقی كلاسيك اجرا میكنن، ترجيح میدن كه از يه ترومپت روتاری استفاده كنن.
دليل اين كه اين مدل ترومپتها بيشتر توی اركستر استفاده میشن، اينه كه صداشون از پيستون ترومپتها مِلوتره و برای همين بهتر با صدای سازهای زهی تركيب میشه.
ساز انتقالی: يكی ديگه از ويژگیهای ترومپت اينه كه يه ساز انتقالی محسوب میشه. اين به اين معنيه كه وقتی شما نت دو رو با يه ترومپت معمولی (كه عموما سی بِمل است) اجرا میكنين، صدایی كه شما میشنوين، صدای نت سی بمله.
حالا كه تا حدی با ترومپت آشنا شديم؛ چند مدل ترومپت رو اينجا معرفی میكنيم:
ترومپت ياماها – مدل YTR 2330 – اين مدل يه پيستون ترومپت استاندارد هست و يعنی كوك سی بمل داره. از جنس برنج ساخته شده و روكش اون از جنس لاك طلا هست.
ترومپت ژوپيتر (Jupiter) – مدل Standard Series
ترومپت ياماها – مدل YTR-2330S
ديگر ترومپت ها: بين انواع ديگهی ترومپت، مدلهای غير استاندارد كه كوك اونها سی بمل نيست رو هم میتونيم پيدا كنيم كه توی اين دسته معمولترينشون، ترومپت دو است. مزيتی كه داره اينه كه برای نواختن توی كنسرت نيازی به تبديل كردن نتها نداره. البته در طرف ديگه، اگه تا حالا با ترومپت سی بمل نواختين و حالا يه ترومپت دو بگيرين، ممكنه كارتون رو برای نت خونی سادهتر بكنه اما صدایی كه از ساز میشنوين اون چيزی نيست كه انتظارش رو دارين. نمونههای ديگه هم مثل ترومپت لا، رِ، می بمل، می، فا و سل هم وجود دارن. به هرحال اگه اين نمونه ترومپتها براتون جالبه، مدلهای پايين رو چك كنين.
يكی ديگه از ترومپتهای غير معمول، ترومپت توليد شركت ياماها، يعنی Yamaha EZ TP است. ظاهر خاص و متفاوتی داره. EZ TP يه ساز ميدي (midi) ست كه دقيقا مثل ترومپت بايد نواختش. بنابراين شما بايد بلد باشين ترومپت بنوازين تا بتونين از اين ساز استفاده كنين. چون يه ساز ميدی هست امكان توليد صداها و افكتهای صوتی زيادی رو فراهم میكنه.
ترومپت ياماها – مدل EZ TP – يه ساز ديجيتاله و جور ترومپت الكترونيكی به حساب میآيد و سال 2004 توليد شده. بلندگوی داخلی داره و به همين خاطر اين قابليت رو داره كه هرجایی بشه باهاش اجرا كرد.
پی ترومپت (pTrumpet) يا ترومپتهای پلاستيكی: اين نوع ترومپتها توسط يه كمپانی انگليسی به اسن پیبون (pBone) با اين هدف كه سبك و ارزون باشن، توليد شدن. از نظر تجاری به نظر موفقيت آميز بودن چون خيلی از نوازندههای معروف ترومپت به اين برند علاقه دارن و زمانی كه با اين ترومپتها نواختن واقعا شگفت زده شدن. البته در مقابل نقدهای زيادی هست كه معتقدن، چقدر ساز بديه و میتونه كاملا نوازندگی يه نوازنده جوون رو تحت تاثير قرار بده.
ترومپتهای پلاستيكی (pTrumpet)
لوازم جانبی:
برای ترومپت مثل خيلی از سازهای ديگه، تعداد زيادی لوازم جانبی ضروری وجود نداره، اما با اين حال چند مورد هست كه بهتره باهاشون آشنا بشين.
سوردين: توی فارسی با اسم صدا خفهكن هم شناخته میشه و توی انگليسی بهش ميوت (Mute) میگن. احتمالا معروفترين و كاربردیترين اكسسوری برای ترومپت سوردين باشه. سوردين میتونه به يه نوازنده كمك كنه تا صدای منحصر به فرد خودش رو با ساز توليد كنه. از ميلز ديويس (Miles Davies) كه بهخاطر كشش نتهاش معروف بود گرفته تا خيلی از نوازندههای معاصر از سوردين برای كاربردهای مختلفی استفاده كردن:
برای كم كردن صدای ترومپت
تغيير توی صدای ترومپت
فراهم كردن امكان تمرين توی سكوت
مایلز ديويس در حال نواختن ترومپت
او به شاهزادهی جاز معروف بود.
در واقع مدلهای مختلفی از سوردين برای ترومپت وجود داره:
سوردين استريت (Straight): معمولترين نوع ميوته. شكل مخروطی داره و صدای شفافی توليد میكنه. از جنس آلمينيوم و گاهی مس ساخته میشه. البته نوع مقواییش هم وجود داره. از اين مدل سوردين بيشتر توی سبك بلوز استفاده میكنن.
سوردين هارمون (Harmon): بين نوازندههای سبك جاز خيلی محبوبه و احتمالا معروفترين كسی كه از اين نوع سوردين استفاده میكرده مايلز ديويس (Miles Davis) باشه. اين سوردين دو تكه است و از جنس آلومينيوم ساخته شده. دو قسمتش شامل: يه تنهی استوانهای كه از قطعهی دهانی به داخل میچسبه و يه استوانهی قيفی شكل كه داخل تنهی اصلی و متحركه، میشه. اگه از نوازندهای خواسته بشه كه قطعهای رو با اين سوردين اجرا كنه بايد مشخص شه كه كدوم قسمتها رو بايد با محور كدوم قسمتها رو بدون محور اجرا كنه. اين سوردين به wow-wow هم معروفه.
سوردين پلانجر (Plunger): اين سوردين همون جور كه از اسمش مشخصه از لاستيك درست شده. به ساز وصل نمیشه و نوازنده اونو توی دست چپ خودش میگيره و به خاطر بافت نرمی كه داره صداهای با فركانس بالا رو حذف میكنه. صدای اين سوردين مشخصهی موسيقی جاز نيواورلئان است. به معنی واقعی كلمه میتونين اونا رو از ابزار فروشی بخرين. خيلی شبيه به پمپ حموم هستن و برای اين كه اين شباهت رو از بين ببر