درباره ترومبون - دنیای ساز

برای خرید ترومبون کلیک کنید

10 خرداد 1401

"درباره ترومبون بخونید"

ترومبون یه ساز بادی از خانواده‌ی سازهای برنجیه و مثل بقیه‌ی سازهای این خانواده صدای اون از طریق ویبراسیون لب‌های نوازنده که باعث لرزش هوای داخل ساز می‌شه، به وجود میاد. بر خلاف بقیه‌ی سازهای برنجی که دارای دریچه (valve) هستن، ترومبون از مکانیسم اسلاید برای تغییر در پیچ صدا استفاده می‌کنه. البته در ترومبون‌های مدرن نمونه‌هایی هستن که دریچه هم دارن. کلمه‌ی ترومبون از ایتالیایی ترومبا (Tromba) به معنی ترومپت (trumpet) به علاوه‌ی یه پسوند که اون (-one) باشه، به معنی بزرگ، ساخته شده و یعنی عملا به معنیه ترومپت بزرگه.

رایج‌ترین انواع ترومبون‌ها، ترومبون‌های باس و تنور هستن. رایج‌ترین نوع بین ترومبون‌های تنور هم ترومبون غیر انتقالیه سی بمل است که کوک اون یه اکتاو پایین‌تر از ترومپت سی بمل و یه اکتاو بالاتر از توبا (tuba) سی بمل است.

ترومبون می بمل آلتو هم یه زمانی محبوب بود اما چون ساخت ترومبون تنور پیشرفت کرد و رنج بالایی صدای اون گسترش پیدا کرد دیگه آلتو می بمل مورد توجه قرار نگرفت. ولی این ساز به دلیل صدای قدرتمند در آثار کلاسیک و رمانتیک اولیه‌ی زیادی مورد توجه قرار گرفته.

ریشه

هم در شهرها و هم در دربار از گروه‌هایی که شوام (shawms) و ترومبون می‌نواختن حمایت می‌شد. مهم‌ترین نقش ترومبون در گروه‌های رقص و در مقابل اون‌ها بود. سکبات (sackbut) در تمام اروپا به صورت گسترده‌ای مورد استفاده بود.

شاوم یه ساز بادی مخروطیه که دو تا زبانه داره. از قرن 12 تا امروز این ساز در اروپا ساخته می‌شه. در دوره‌ی قرون وسطی و رنسانس این ساز در اوج محبوبیت خودش بود و بعد از این دوران به دلیل پیدا شدن سازهای خانواده‌ی ابوا محبوبیتش رو در موسیقی کلاسیک از دست داد. این ساز احتمالا در حدود زمان جنگ‌های صلیبی از مدیترانه‌ی شرقی به اروپای غربی اومده.

این ساز در اوایل قرن 15 ظاهر می‌شه و استفاده از اون تا اواسط قرن 17 رو به کاهش می‌ره. از این ساز در اجراهای محیط باز، کنسرت‌ها و محیط‌های مذهبی استفاده می‌شد. در آلمان نوازنده‌های ترومپت و ترومبون به عنوان مقامات رسمی استخدام می‌شدن و کار اون‌ها معمولا این بود که به برج‌های نگهبانی شهر می‌رفتن و ورود افراد مهم رو خبر می‌دادن. در این جا، این سازها نقشی شبیه به باگل‌های نظامی (military bugler)‌ رو ایفا می‌کردن.

باگل‌های نظامی امروزه هم مورد استفاده قرار می‌گیرن.

این‌ها به عنوان نشانه‌ای از ثروت و قدرت شهر‌های آلمان در قرن 16 نشون داده می‌شدن. با این حال اغلب، این ترومبونیست‌ها رو از اون‌هایی که حرفه‌ای‌تر بودن و در گروه‌هایی مثل آنسامبل بادی آلتا کاپلا (alta capella wind ensembles) و اولین آنسامبل‌های ارکسترال (orchestral ensembles) اجرا می‌کردن، جدا می‌کردن.

تاریخچه

آهنگسازهایی که در این دوره برای ترومبون قطعاتی نوشتن، شامل کلودیو مونته وردی (Claudio Monteverdi)، هاینریش شوتز (Heinrich Schütz)، جیووانی گابریلی (Giovanni Gabrieli) و آندره گابریلی (Andrea Gabrieli) می‌شن. در این دوره کارهای مذهبی که برای ترومبون نوشته می‌شد اصولا داخل بخش‌هایی به صورت دوتایی بود اما از اوایل قرن 17 قطعه‌های سولویی هم برای ترومبون نوشته شده.

زمانی که سکبات دوباره در قرن 18 در انگلیس و ایتالیا رایج شد، تاثیرش روی موسیقی ایتالیا به قدری بود که اسم ترومبون رو بهش دادن. اگر چه این اسم در تاریخ داخل بعضی از کشورها استفاده می‌شد. ترومبون‌های قرن 17 در ابعادی کمی کوچک‌تر از ترومبون‌های امروزی و مدرن ساخته می‌شدن و قطعه‌ی زنگوله‌ای اون‌ها مخروطی‌تر و با شیب کمتری ساخته می‌شد.

سکبات یه جور ترومبونه که مربوط به دروان رنسانس و باروک می‌شه. ویژگی مشخص اون، این بوده که براش از یه اسلاید تلسکوپی استفاده می‌شده تا با تغییر اون طول لوله‌ی اصلی تغییر کنه و به این وسیله نوازنده بتونه پیچ صدا رو تغییر بده. بر خلاف ترومپت اسلایدی که قبل از اون وجود داشته و برای ساخت سکبات از اون الگو برداری شده؛‌ این ساز یه اسلاید به شکل U به همراه دو تا لوله‌ی اسلاید موازی داره که امکان نواختن نت‌ها و گام‌های پایین‌تر رو به این شکل فراهم می‌کنه.

در دوره‌های بعدی یوهان سباستین باخ (Johann Sebastian Bach) و جورج هندل (George Frideric Handel) هم گاها در موسیقی‌های خودشون از ترومبون استفاده کردن. باخ برای بعضی از کانتاتی‌های مذهبی (liturgical cantatas) خودش درخواست ترومبا دی تیرارسی (tromba di tirarsi) رو کرد تا بتونه با استفاده از شکلی از ساز دارای اسلاید، کانتوس فریموس‌ها (cantus firmus) ‌رو دو برابر کنه. باخ همینطور یه گروه کر متشکل از چهار نوازنده‌ی ترومبون رو استخدام کرد تا کر رو در سه تا کانتاتی‌های خودش یعنی BWV1، BWV21 و BWV38 دو برابر کنه و همینطور یه کوارتت برای سه ترومبون و یه کرنت (cornett) در کانتاتی شماره‌ی 25 هم نوشته. هندل هم از ترومبون در راهپیمایی مرگ سائول و شمئون و اسرائیل در مصر (Death March from Saul, Samson, and Israel in Egypt) استفاده کرده. این‌ها از نمونه‌هاییه که از ترومبون در موسیقی اوایل قرن 18 استفاده شده و چون نوازنده‌های حرفه‌ای محدودی در دسترس بود، دست آهنگسازها برای استفاده از ترومبون زیاد باز نبود. مثلا در یه مورد هندل برای یکی از اجراهای بزرگ خودش مجبور شد که ترومبون‌هایی رو از هانوفر آلمان (Hanover) وارد انگلستان بکنه.

دوره‌ی کلاسیک – کریستوف ویلیبالد گلوک (Christoph Willibald Gluck) اولین آهنگساز بزرگی بود که از ترومبون در اورتور اپرای السست (opera overture, Alceste) در سال 1767 ‌استفاده کرد. البته او همینطور از ترومبون در اپراهای ارفه و اوریدوس (Orfeo ed Euridice)، ایفی‌ژنی در تورید (Iphigénie en Tauride) در سال 1779 و اکو و نارسیس هم (Echo et Narcisse) استفاده کرد.

از دوره‌ی کلاسیک تا باروک، ساختار ترومبون تقریبا بدون تغییر باقی موند و تنها تغییری که به چشم می‌اومد کمی بیشتر شدن شیب قطعه‌ی زنگوله‌ای بود.

اولین استفاده‌ی مستقل از ترومبون در یه سمفونی توسط یواخیم نیکلاس اگرت (Joachim Nicolas Eggert) آهنگساز سوئدی در سمفونی در می بمل در سال 1807 بود. اما کسی که معمولا به عنوان معرفی کننده‌ی ترومبون به ارکستر سمفونیک شناخته می‌شه، لودویگ ون بتهوون (Ludwig van Beethoven) ‌با سمفونی شماره 5 مینور است که در سال 1808 اولین بار اجرا شده. بتهوون همینطور از ترومبون در سمفونی شماره 6 ماژور یعنی پاستورال (Pastoral) و شماره‌ی 9 یعنی کرال (Choral) هم استفاده کرده.

بخشی از نوشته‌ها بتهوون برای سمفونی پاستورال

دوره‌ی رمانتیک (Romantic period) / ارکستر‌های قرن 19 – ترومبون رو می‌شد اغلب در اپراها، سمفونی‌ها و آهنگسازی‌های آهنگسازهایی مثل فیلیکس مندلسون (Felix Mendelssohn)، هکتور برلیوز (Hector Berlioz)، فرانتس بروالد (Franz Berwald)، فرانتس لیست (Franz Liszt)، فرانس شوبرت‌ (Franz Schubert)، رابرت شومان (Robert Schumann)، جوزپه وردی (Giuseppe Verdi) و ریچارد واگنر (Richard Wagner) دید.

درسته که تریوی ترومبون (trombone trio) در دوره‌ی باروک و رنسانس با دو کرنت جفت می‌شد اما با محو شدن کرنت از صحنه، ابوا (oboe) و کلارینت (clarinet) جایگزین اون‌ها شدن و به همین دلیل نقش ترومبون که حمایت از صداهای تنور، آلتو و باس بود، بدون تغییر باقی موند.

تصویری از یه ابوا امروزی – ابوا یه ساز بادی چوبی با دو زبانه است. ابوا معمولا از چوب ساخته می‌شه اما ممکنه گاهی برای ساخت اون از مواد مصنوعی مثل پلاستیک،‌ رزین یا کامپوزیت‌های ترکیبی هم استفاده کنن. رایج‌ترین انواع ابوا اون‌هایی هستن که در گستره‌ی صوتی سوپرانو یا تریبل قرار می‌گیرن.

اما معرفی اون به ارکستر باعث شد که بیشتر به ترومپت نزدیک بشه و همینطور کم‌کم ترومبون تنور جایگزین ترومبون آلتو شد. آلمانی‌ها و اتریشی‌ها برای مدت بیشتری نسبت به فرانسوی‌ها از ترومبون آلتو استفاده کردن. فرانسوی‌ها بخشی شامل سه تا ترومبون تنور رو تا بعد از جنگ جهانی دوم ترجیح می‌دادن. داخل کشور‌های دیگه تا اواسط قرن 19 استفاده از دو ترومبون تنور و یه باس به عنوان یه استاندارد دراومد.

ترومبون‌های دریچه‌دار در اواسط قرن 19 کار چندانی برای تغییر بخش ارکستر نتونستن انجام بدن. اگرچه در کشور‌هایی مثل آلمان و فرانسه در ارکستر از اون‌ها استفاده نمی‌شد اما این ترومبون چون تقریبا اسلاید رو حذف می‌کرد در کشورهایی مثل ایتالیا و بوهمیا (Bohemia) محبوب بود و آهنگسازهایی مثل جوزپه وردی و جیاکومو پوچینی (Giacomo Puccini) از اون استفاده می‌کردن.

زمانی که افیکلید (ophicleide) و بعد از اون توبا (tuba) در قرن نوزدهم به تریو ترومبون اضافه شدن، قطعات بم رو عموما این سازها اجرا می‌کردن و بخش‌های کمی برای ترومبون باس باقی می‌موند.

برخی آهنگسازها هم دست به یه سری تجربیات با قسمت تریو ترومبون زدن. مثلا ریچارد واگنر در اپرای حلقه‌ی نیبلونگ‌ها (Der Ring des Nibelungen) از یه ترومبون کنترباس اضافه استفاده می‌کنه. ریچارد اشتراوس و گوستاو مالر یه ترومبون باس دیگه به تریوی مرسوم که شامل دو ترومبون تنور و یه باس بود، اضافه کردن. اکثر ارکسترهای دیگه به همون شیوه‌ی معمول که دو ترومبون تنور، یه باس و یه توبا بود تا اواخر قرن 19 ادامه دادن.

طرحی از یه افکلید – این ساز کلیددار و برنجیه که به ساز توبا شباهت داره. شکل مخروطی داره و جز سازهای خانواده‌ی بوگل (bugle) محسوب می‌شه.

قرن بیستم – در قرن بیستم هم ترومبون نقش مهمی در کارهای ارکستر بلا بارتوک (Béla Bartók)، ریچارد اشتراوس (Richard Strauss)، ایگور استراوینسکی (Igor Stravinsky)، سرگئی راخمانینف (Sergei Rachmaninoff)، دیمیتری شستاکوویچ (Dmitri Shostakovich)، الیویه میسیان (Olivier Messiaen) و خیلی‌های دیگه، داشت.

با بیشتر شدن مدارس موسیقی و مدارس ضبط صدا، بخش‌های ترومبون در سرتاسر دنیا شروع به گشتن دنبال یه ایده در مورد صدای سازگارتر و استاندارد برای ترومبون کردن. در ارکستر‌های انگلیس دهه‌ی 1940 استفاده از ترمبون‌ها کوچک باس سل رو ترک کردن و به سمت ترومبون‌های آلمانی/آمریکایی با بور بزرگ تنور و باس‌های سی بمل رفتن. ارکسترهای فرانسه هم این کار رو در دهه‌ی 1960 انجام دادن.

گروه‌های سازهای بادی در قرن 20 – در نیمه‌ی اول این قرن، این گروه‌های موسیقی محبوبیت خودشون رو از دست دادن و تعداد تورهای اون‌ها خیلی کمتر شد. با این حال با توسعه‌ی سیستم آموزش موسیقی در مدرسه‌های دولتی، گروه‌های کنسرت دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها همه ‌جای آمریکا پیداشون شد. یه بخش ترومبون در یه گروه کنسرت شامل یه ترومبون باس و تنور می‌شد. اما استفاده از چند نوازنده در هر قسمت به خصوص در گروه‌های دانش آموزی کار معمولی بود.

ساختار ساز در قرن بیستم – تغییرات مهمی که در این قرن اتفاق افتاد، استفاده از مواد مختلف، بزرگ‌تر شدن قطعه‌ی دهانی، بور و قطر قطعه‌ی زنگوله‌ای بود و همینطور نوع دریچه‌ها و میوت‌‌ها (Mutes) هم تغییر کرد. بر خلاف چرخش جهانی به سمت ترومبون‌های بزرگ‌تر، سازنده‌های ترومبون اروپایی بورهای کمی کوچک‌تر رو ترجیح می‌دادن.

یکی از مهمترین تغییرات، محبوبیت افزونه‌ی فا (F-Attachment trigger) است. در نیمه‌ی قرن بیستم نوازنده‌های ترومبون ارکستر از ترومبون‌هایی بدون افزونه‌ی فا استفاده می‌کردن چون، نیازی به اون نداشتن. اما با بیشتر شدن محبوبیت آهنگسازهای قرن بیستمی، مثل مالر (Mahler)، ‌استفاده از ترومبون تنور بیشتر شد و قطعات اون در محدوده‌ی صدای پایین‌تری گسترش پیدا کردن و این باعث شد تا اون‌ها به افزونه‌ی فا احتیاج پیدا کنن. گرچه بعضی از ترومبونیست‌ها مدل‌های بدون افزونه رو ترجیح می‌دن اما خیلی‌ها هم اون‌ها رو به خاطر اینکه باعث راحت‌تر شدن و تطبیق‌پذیرتر شدن ساز و نوازندگی با اون می‌شه، پذیرفتن.

افزونه‌ی فا در ترومبون

خرید ترومبون

اکثر ما وقتی به سازهای بادی برنجی فکر می‌کنیم، اولین چیزی که به ذهنمون می‌رسه، معمولا ترومبون نیست. به نسبت ساز دیگه‌ی این خانواده یعنی ترومپت، ترومبون ساز زیاد پر طرفداری نیست و برای این موضوع دو تا دلیل عمده وجود داره؛ ترومبون ساز سختیه و به خاطر شکلی که ساخته شده یه نوازنده‌ی حرفه‌ای ترومبون شدن کار پیچیده‌ایه. دوم این که بچه‌ها نمی‌تونن واقعا ترومبون بنوازن به دلیل اندازه آن، معمولا سازی نیست که به بچه‌ها پیشنهاد کنن اما گاهی می‌شه همچین چیزی دید.

به هر دلیلی که شما اومدین سراغ ترومبون، قصد دارین سازتون رو ارتقا بدین و یا تازه می‌خواین شروع کنین و یه نوازنده‌ی ترومبون جاز بشین یا یه نوازنده‌ی ارکستر، در این قسمت در مورد انتخاب ترومبون و جزئیاتی که در مورد این انتخاب مهمه صحبت می‌کنیم.

یه نکته‌ای که همین جا باید بهش اشاره کنیم اینه که چندین نمونه‌ی مختلف ترومبون وجود داره اما اینجا ما در مورد ترومبون تنور صحبت می‌کنیم که مورد استفاده‌ی 99 درصد نوازنده‌های ترومبون است.

آناتومی ترومبون

شاید وقتی به عنوان یه مبتدی به یه ترومبون نگاه کنین کمی اذیت کننده باشه چون، کلی انتخاب مختلف برای هر قطعه‌ای وجود داره. در این مورد باید ببینین که چی مورد نیازتونه و چه انتخابی باید بکنین، اول باید ببینین که یه ترومبون چه جوری ساخته می‌شه و کار می‌کنه. این جا سعی می‌کنیم به مهم‌ترین اجزا این ساز بپردازیم.

قطعه‌ی دهانی (Mouthpiece): احتمالا مهم‌ترین جز ترومبون باشه و کاملا ضروریه که انتخابتون درست باشه.

اسلاید (Slide): برای تغییر پیچ چیزی که دارین اجرا می‌کنین به کار می‌ره.

افزونه‌ی فا (F Attachment): به سوئیچ‌هایی اشاره می‌کنه که برای راحت‌تر اجرا کردن بعضی نت‌ها به ساز اضافه شدن.

قطعه‌ی زنگوله‌ای (Bell): در اندازه، شکل، ضخامت و مواد سازنده از سازی به ساز دیگه متفاوته.

اسلاید کوک (Tuning Slide): برای کوک کردن ترومبون به کار می‌ره.

لوله اصلی / بدنه‌ی اصلی (Lead Pipe): ممکنه در بعضی مدل‌ها قابل تغییر باشه.

خب حالا بهتره که هر کدوم از این موارد رو کمی شرح بدیم

قطعه‌ی دهانی: رابط مستقیم بین شما و سازه، پس فکر نکنم لازم به تاکید باشه که برای یه نوازندگی خوب و راحت، قطعه‌ی دهانی ضروریه. مسئله‌ اینه که قطعه‌ی دهانی بخش پیچیده‌ایه و ویژگی‌ها و تنظیمات مختلفی داره و واقعا برای هر مدل سازی که انتخاب کنین، صدها انتخاب ممکن برای قطعه‌ی دهانی خواهید داشت. برای همین اگه مبتدی هستین یه قطعه‌ی دهانی که فنجان(cup) کوچک و نوار(rim) بزرگی داره انتخاب کنین. اگه یه نوازنده‌ی حرفه‌ای ترومبون هستین، با خیال راحت یه قطعه‌ی دهانی با فنجان بزرگ و نوار باریک انتخاب کنین. نواختن با این قطعه‌های دهانی سخت‌تره اما آزادی بیشتری حین اجرای هارمونی‌ها به شما می‌دن. پس، لازم نیست شما تمام قطعه‌های دهانی کمپانی‌های مختلف رو با جزئیات بشناسین، اما از عواملی که مهم هستن، می‌شه به موارد زیر اشاره کرد:

میله / شنک (Shank): در خرید این قسمت اشتباه نکین، اگر نه قطعه‌ی دهانی شما به ترومبون وصل نمی‌شه.

نوار (Rim): لبه‌ی کاپ رو می‌گن.

کاپ (Cup): از نظر قطر و عمق متفاوت هستن.

گلوگاه (Throat): می‌تونه بزرگ یا کوچک باشه.

بک‌بور (Backbore): بخشی از گلوگاه است.

و حالا هر کدوم از این موارد:

شنک: این قسمت اساسا قطر گردنه‌ی قطعه‌ی دهانی است. برای اینکه شنک رو به درستی انتخاب کنین باید سایز بک‌بور ترومبون رو بدونین. (جلوتر بهش می‌پردازیم) اگه شنک کوچک باشه، اندازه‌ی بک‌بور نمی‌شه و اگه بزرگ باشه اصلا جا نمی‌ره. بنابراین نمی‌تونین اون رو اشتباه انتخاب کنین. بعضی برندها اندازه‌ی شنک رو با گذاشتن L یا S آخر اسم مدل ساز، مشخص می‌کنن.

لبه / نوار (لبی): قسمتی از قطعه‌ی دهانیه که لب‌ها روی اون قرار می گیره و بیشترین فشار در این قسمت ایجاد می‌شه. با دقت باید اون رو انتخاب کنین؛ اگه مبتدی هستین دنبال راحتی و استقامت برین و اگه تجربه دارین، ممکنه بخواین سراغ چیزی برین که انعطاف و دقت بیشتری داشته باشه.

لبی‌های عریض (Wide rims): نواختن با اون‌ها آسونه و بادوام هستن.

لبی‌های باریک (Narrow rims): نواختن باهاشون سخت‌تره اما گستره‌ی نوازندگی‌تون افزایش پیدا می‌کنه.

لبی‌های گرد (Round rims): راحت‌تر هستن.

لبی‌های تیز (Sharp rims): نواختن باهاشون راحتی کمتری نسبت به نمونه‌های گرد داره اما صدای روشن‌تری به دست می‌دن و اتک‌ تیزتری (sharp attack) ایجاد می‌کنن.

کاپ: دو ویژگی مهم داره که متغییر هستن:

عمق – کاپ‌های عمیق لحن‌ صدای تاریک‌تری در نت‌های پایین دارن، کاپ‌های با عمق کم، صدای روشنی ایجاد می‌کنن و پاسخ‌دهی به فرکانس سریع‌تری دارن.

عرض – کاپ‌های بزرگ‌تر صدای بلند‌تری تولید می‌کنن، کنترل بیشتری در اختیارتون می‌ذارن و دوام بیشتری هم دارن. کاپ‌های کوچک نواختن باهاشون ساده‌تره و زود نوازنده رو خسته نمی‌کنن و در مقابل کنترل و بلندی صدای کمتری به دست می‌دن.

گلوگاه: این قست‌ هم از نظر اندازه و شکل نمونه‌های مختلفی داره و از نظر ویژگی‌ها شبیه به کاپ است. اما کارکرد گلوگاه اینه که ویبراسیون‌هایی رو که از طریق لب‌ها ایجاد شدن متمرکز کنه و به سمت بک‌بور هدایت کنه. هر چی که گلوگاه باریک‌تر باشه مقاومت بیشتری در مقابل حرکت هوا اعمال می‌کنه. بنابراین:

گلوگاه باریک و بلند – مقاومت بیشتری ایجاد می‌کنه، امکان نواختن بهتری رو برای نت‌های بالا داره، پاسخ‌دهی به فرکانسش سریع‌تره و صدای شفاف و تمیزی تولید می‌کنه.

گلوگاه بزرگ‌تر و کوتاه‌تر – لحن تیره‌تری داره، برای نت‌های پایین کنترل بهتری در اختیارتون می‌ذاره اما به هوای بیشتری برای تولید صدا احتیاج داره و احتمال این که نوازنده رو خسته کنه، زیاده.

بک‌بور: این جا قسمتیه که گلوگاه شروع به عریض شدن می‌کنه. بعضی از کمپانی‌های برای اون شکل‌های پیچیده‌تری در نظر می‌گیرن؛ در حالی که بعضی‌های دیگه شکل‌های ساده‌تر. اما قانون کلی‌ای که براش وجود داره مشابه اکثر قسمت‌های قطعه‌‌ی دهانیه.

بک‌بور باریک – صدایی با لحن روشن‌تر به دست می‌ده.

بک‌بور عریض‌تر – به بهتر شدن صدا در اجرای نت‌های پایین کمک می‌کنه.

خب این‌ها چیزایی بود که لازمه در مورد قطعه‌ی دهانی بدونین.

اسلاید

اسلاید امضای مکانیسم ترومبون است. این قطعه‌ برای تغییر پیچ ساز طراحی شده. دلیل اینکه ترومبون ساز متفاوتیه، ‌بطور مشخص به خاطر داشتن اسلایده و وجود این قطعه ترومبون رو به تنها ساز برنجی‌ای تبدیل می‌کنه که می‌تونه گلیساندو (glissando) رو اجرا کنه. این یعنی‌ این که ترومبون می‌تونه به تدریج از یه نت به نت دیگه بره، در حالی که سازهای دیگه مثل ترومپت این کار رو فقط به صورت یکباره و تغییر کامل از یه نت به نت دیگه می‌تونن انجام بدن.

برای بهتر فهمیدن طرز کار اسلاید باید به بور، آناتومی اسلاید و نحوه‌ی کار اسلاید بپردازیم.

اندازه‌ی بور: احتمالا مهم‌ترین عامل بشه در نظر گرفتتش. اندازه‌ی بور اشاره به قطر اسلاید ترومبون داره. اندازه‌ی بور این قدر موضوع مهمی بوده که به نسبت ترومبون اسم بگیره:

بور ترومبون بزرگ – که معمولا برای ارکستر سمفونیک استفاده می‌شه.

بور ترومبون کوچک – بیشتر توسط نوازنده‌های گروه‌های جاز استفاده می‌شه.

درسته که اکثر مبتدی‌ها نمی‌دونن که اندازه‌های بور مختلفی در دسترس هست ولی در واقع انتخاب اندازه‌ی بور برای تهیه‌ی ساز موضوع مهمیه. بطور کلی انواع بور رو به چهار دسته تقسم می‌کنن که دو مورد مهمش همون‌هایی هستن که بالا بهشون اشاره کردیم. بر اساس کاربردهایی که بالا ذکر کردیم، خیلی از نوازنده‌های ترومبون، به ترومبون با بور کوچک، ترومبون جاز و به ترومبون با بور بزرگ، ترومبون سمفونیک می‌گن. برای اینکه دقیق متوجه تفاوت صدای بین اون‌ها بشین، می‌تونین سراغ ویدیوهای مختلفی که در اینترنت هست برین.

همونطور که گفتیم چهار نمونه بور وجود داره و غیر از اون دوتا که بهشون اشاره کردیم، این دو مورد می‌مونه:

بور دوتایی (Double bore) – یه نوع خاصی از ترومبون هستن که از دو تا بور با اندازه‌های متفاوت استفاده می‌کنن. کوچک‌تر رو برای قطعه‌ی دهانی و بزرگ‌تر رو برای لوله اصلی استفاده می‌کنن.

بور متوسط (Medium bore) – بین نوازنده‌های ردیف اول ارکستر و نمایش‌های موزیکال محبوبه و همینطور بعضی دیگه از نوازنده‌هایی که از قابلیت تطبیق‌پذیری اون‌ها استقبال می‌کنن.

در واقع غیر معمول‌ترین نوع بور، نوع متوسط اونه و فقط یه سری مدل‌ها از این نوع بور استفاده می‌کنن. با این حال یه مدل ترومبون با بور مدیوم هست که بین نوازنده‌های گروه‌های کوچک بین 8 تا 15 نفره خیلی محبوبه؛ چون، صدای ناراحت کننده‌ی ترومبون‌های با بور بزرگ رو ایجاد نمی‌کنه و صدای بیش از حد شفاف بور کوچک رو هم نداره. این مدل باخ36 (Bach 36) است که بور 525. داره و قطعا یه بور مدیوم به حساب میاد و نوازنده‌های ترومبون از تطبیق‌پذیری اون لذت می‌برن.

Bach 36B Stradivarius Series

آناتومی اسلاید: در مورد اسلاید دو تا المان وجود داره؛ یکی قسمت داخلی اسلاید یا لوله (inner slide/tubes) که از دو قطعه‌ی فلزی ثابت تشکیل شده و قسمت خارجی اسلاید که قسمتیه که توسط نوازنده حرکت داده می‌شه تا پیچ ساز تغییر کنه. برای اینکه این مکانیسم بتونه به خوبی کار کنه باید ساخت اون بدون عیب باشه، خصوصا اندازه‌ی فاصله‌ی بین قسمت داخلی و خارجی اسلاید. این فاصله بین هر دو لوله باید 0.1 میلی متر باشه، اون رو 0.2 بکنین و اون وقت شما یه سازی دارین که اصلا نمی‌شه نواختش. البته قسمت داخلی اسلاید بخش‌های کوچکی داره که قسمت خارجی رو لمس می‌کنن و اسم این بخش‌ها ساکینگ (stockings) است. این بخش تنها جاییه که اسلاید داخلی و خارجی هم رو لمس می‌کنن.

اسلاید چطور کار می‌کنه / موقعیت‌ها: کار اسلاید تغییر دادن طول لوله یا بدنه‌ی اصلی ترومبون است. دقیقا چیزی شبیه به کار دریچه یا والوهای ترومپت یا کلیدهای فلوت یا هر مکانیسم دیگه‌ای که در سازهای بادی چوبی به کار می‌ره.

اگه اسلاید دور بشه، طول لوله بیشتر می‌شه و بنابراین صدای بم‌تری خواهیم داشت. هر چی اسلاید بسته‌تر بشه، اندازه‌ی لوله کوچک‌تر می‌شه و صدای زیرتری تولید می‌کنه. خب حالا باید گفت که بر خلاف بقیه‌ی سازهای مشابه ترومبون هیچ نشونه‌ی مشخصی نداره که متوجه بشین چقدر باید اسلاید رو به بیرون ببرین یا به سمت داخل بیارین و این یکی دیگه از دلایلیه که نواختن ترومبون رو سخت‌تر می‌کنه و دقیقا همونطور که برای مثال باید جای دقیق انگشت‌هاتون رو روی ویولن بدونین، باید جای دقیق قرار گرفتن اسلاید رو هم بدونین. البته به کمک یه سری شیوه‌های بصری می‌شه کمی راحت‌تر اون‌ها رو یاد گرفت و به خاطر سپرد.

افزونه‌ی فا

بدون شک یکی از پیشرفت‌های مهم ترومبون اضافه شدن این قطعه بوده که گاهی با اسم‌های دریچه یا والو چهارم یا ماشه / تریگر (trigger) شناخته می‌شه. این کلیدیه که با فشار دادن اون، بخش بیشتری از لوله‌ی ساز در دسترس قرار می‌گیره و به این شکل می‌شه نت‌های بم‌تری مثل سی بمل تا فا رو اجرا کرد. اما دلیلی که اکثر ترومبون‌های مدرن با این قطعه ساخته می‌شن اینه که نوازنده راحت‌تر بتونه پوزیشن هفتم رو اجرا کنه که در نهایت باعث راحت‌تر شدن نوازندگی و بیشتر شدن سرعت نواختن می‌شه چون می‌تونه مقدار زیادی از حرکت‌های اسلاید کم کنه. از نت‌هایی که با وجود افزونه‌ی فا می‌تونین راحت‌تر اجرا کنین: می طبیعی، می‌بمل، ‌رِ، ر بمل و دو هستن.

در ترومبون‌هایی که بور دوتایی دارن اسلاید پایینی یه کمی از اسلاید بالایی بزرگ‌تره؛ ساده بگیم، این یعنی اسلاید در یه سمت کوچک‌تر و هر چی به سمت دیگه می‌ره قطرش بیشتر می‌شه. این طراحی امکانی رو به نوازنده‌های حرفه‌ای‌تر می‌ده تا به گستره‌ی صدایی بیشتری دسترسی داشته باشن.

طراحی باز و بسته (Open wrap/Closed wrap)

با وجود افزونه‌ی فا، خانواده‌ی ترومبون دو ساختار متفاوت پیدا می‌کنن.

ساختار بسته یا سنتی – به این معنیه که لوله‌ی اضافی متناسب با مشخصات یه ترومبون طبیعی و بدون افزونه‌ی فا ساخته شده و لوله بیشتر هم خم شده.

ساختار باز – یعنی لوله به اون اندازه خم نشده و به همین علت اجازه می‌ده تا فشار کمتری نسبت به جریان هوا وجود داشته باشه، اما ترومبون بزرگ‌تره.

به عنوان یه واقعیت،‌ ترومبون‌های باز به عنوان ترومبون‌های حرفه‌ای شناخته می‌شن و خیلی از نوازنده های حرفه‌ای معتقدن که کم شدن مقاومت هوا قابلیت نوازندگی اون‌ها رو افزایش داده. اما نوازنده‌های دیگه می‌گن اونقدر موضوع مهم و یا قابل توجهی نیست که یه عده می‌گن. مگه این که نوازنده‌ی حرفه‌ای باشین و بخواین دنبال بهترین ترومبون بگردین که این موضوع براتون مهم باشه. بنابراین به عنوان یه نوازنده‌ی مبتدی شما نباید زیاد نگران این موضوع باشین.

قطعه‌ی زنگوله‌ای

درسته اکثر مردم به خصوص تازه‌کارها وقتی می‌خوان ترومبون بخرن چندان اهمیتی به این قطعه نمی‌دن اما در واقع این قطعه آمپلی‌فایر یا تقویت‌کننده‌ی ترومبونه که خب چیز مهمیه. اما یه دلیلی که خیلی‌ها چندان به قطعه‌ی زنگوله‌ای فکر نمی‌کنن اینه که کار خاصی هم نمی‌شه در موردش کرد. منظورم اینه که مثلا اگه بخواین با یه ساز مثل گیتار مقایسه کنین،‌ شما از یه ست سیم استفاده می‌کنین و اگه حس کردین خیلی خوب نیستن خیلی راحت می‌رین و اون‌ها رو با یه ست دیگه عوض می‌کنین، این کاری نیست که بشه در مورد قطعه‌ی زنگوله‌ای انجام داد. اما ممکنه گاهی بعضی نوازنده‌های حرفه‌ای به یه نقطه‌ای برسن که ببینن همه چیز رو در مورد سازشون دوست دارن غیر از قطعه‌ی زنگوله‌ای، یا می‌خوان یه تغییراتی ایجاد کنن اما نمی‌خوان کلا ساز رو عوض کنن. خب بعضی کمپانی‌ها هستن که قطعه‌ی زنگوله‌ای رو به صورت جداگانه تولید می‌کنن و البته خدمات نصب اون رو ارائه می‌کنن چون عموما به یه سری تنظیمات سخت‌افزاری هم نیاز داره و حتی در این صورت هم شما در حال حاضر نیاز ندارین تا خیلی زیاد در مورد قطعه‌ی زنگوله‌ای بدونین. البته باید حداقل بدونین که دارین دنبال چی می‌گردین، این جا به چند عامل مهم در مورد قطعه‌ی زنگوله‌ای اشاره می‌کنیم:

قطر: ترومبون‌های جاز (بور کوچک) قطعه‌ی زنگوله‌ای کوچک‌تری نسبت به نمونه‌های بزرگ‌تر یعنی ترومبون‌های سمفونی دارن.

ضخامت: ضخامت بیشتر دیواره‌های قطعه‌ی زنگوله‌ای باعث می‌شه تا صدای گرم‌تر و لطیف‌تری تولید کنن که معمولا بیشتر در ترومبون‌های با بور بزرگ دیده می‌شه.

مواد سازنده: درسته که برنج جز اصلی سازنده‌ی قطعه‌ی زنگوله‌ایه اما بعضی از اون‌ها مقدار متفاوتی از فلزات دیگه رو هم باهاش مخلوط می‌کنن.

لحیم شده یا بدون لحیم: بهشون قطعه‌ی زنگوله‌ای یک تکه یا دو تکه هم گفته می‌شه. قطعه‌ی زنگوله‌ای می‌تونه از یه قطعه‌ی کامل به وجود اومده باشه یا از ترکیب دو قطعه به وجود اومده باشه. یعنی قطعه‌ی زنگوله‌ای و دهانه که به هم لحیم شده‌اند.

میزان مخروطی بودن: به شکل قطعه‌ی زنگوله‌ای اشاره داره.

سیم مهره (bead wire): سیمیه که در لبه‌ی قطعه‌ی زنگوله‌ای یا جایی که وصل می‌شه قرار می‌گیره و می‌تونه به مهره لحیم بشه.

لوله‌ی اصلی

قسمتیه که دقیقا بعد از قطعه‌ی دهانی قرار می‌گیره. در اکثر ترومبون‌ها فیکسه و نمی‌شه جداش کرد اما هستن ترومبون‌هایی هم که در اون‌ها این قطعه قابل جدا شدنه. فاکتورهای مهمش این موارد هستن:

اندازه‌ی بور: باید حواستون باشه اندازه‌ی بور لوله‌ی اصلی با شنک قطعه‌ی دهانی مطابقت داشته باشه.

مواد سازنده:

برنج طلایی (Gold Brass) – صدای گرمی تولید می‌کنه.

نیکل نقره (Nickel Silver) – صدای واضح و خشکی داره.

نقره‌ی استرلینگ (Sterling Silver) – اتک قوی (strong attack) رو به دست می‌ده.

برنج زرد (Yellow Brass) – متعادل‌ترین صدا رو تولید می‌کنه و معمول‌ترین و محبوب‌ترین انتخابه.

ونتوری (Venturi): به قطر باریک‌ترین قسمت لوله‌ی اصلی اشاره می‌کنه.

طول: منظور طول کل لوله‌ی اصلیه و سه مدل داره:

استاندارد

کوتاه – که گفته می‌شه صدای بازتری (open) رو تولید می‌کنه.

بلند – که گفته می‌شه صدای متمرکزتری (centered) رو ایجاد می‌کنه.

پی‌بون (pBone)

نمی‌شه در مورد ترومبون بنویسیم اما هیچ اشاره‌ای به پی‌بون نکنیم. این‌ها ترومبون‌های پلاستیکی‌ای هستن که توسط یه کمپانی بریتانیایی با همین اسم ساخته می‌شن، این کمپانی همینطور ترومپت پلاستیکی هم تولید می‌کنه.

شاید بتونین تصور کنین که موزیسین‌ها اولین باری که در این مورد شنیدن چقدر متعجب شدن ولی باید گفت که این کمپانی موفق بوده و داخل برنامه‌های آموزشی در جاهای مختلف دنیا حضور دارن و تمرکز اصلی اون‌ها روی بچه‌ها است. با توجه به این که اون‌ها از پلاستیک ساخته می‌شن و قیمت خیلی مناسبی دارن و در عین حال کیفیت و صدای خوبی هم تولید می‌کنن، می‌شه گفت که یه گزینه‌ی معقول برای بچه‌ها به حساب میان یا حتی برای خودتون، اگه دنبال یه ساز خیلی ارزون برای شروع می‌گردین. این کمپانی دو مدل ترومبون رو ارائه می‌ده:

جیگ پی‌بون (Jiggs pBone) – که اندازه‌ی یه ترومبون استاندارده.

پی‌بون مینی (pBone Mini) – یه ترومبون کوچک‌تره که برای بچه‌ها، به خصوص اون‌ها که حدود 4 تا 5 سال دارن، طراحی شده.

یه خوبی دیگه‌ای که پی بون‌ها دارن اینه که مراقبت ازشون نسبت به ترومبون‌های برنجی معمولی خیلی ساده‌تره.

ترومبون دریچه دار (Valve Trombone)

بله، درست خوندین! بعضی از ترومبون‌ها به جای اسلاید دریچه دارن، درست مثل ترومپت. به این‌ها ترومبون دریچه‌دار می‌گن. احتمالا الان شما از خودتون می‌پرسین چرا؟ باید گفت ترومبون ساز دردسر سازیه و گاهی، که خیلی هم کم نیست، به دلیل کم بودن جا برای اسلاید ترومبون ممکنه مشکلاتی به وجود بیاد و خب برای رفع این مشکل نیاز به فضای زیاده.‌ بعضی‌ها دوست دارن که از ترومبون‌های دریچه‌دار استفاده کنن.

اون‌ها همون ترومبون‌های معمولی هستن که فقط به جای اسلاید دریچه دارن. پس می‌شه گفت که یه ترومپت سی بمل داره که یه اکتاو کامل پایین‌تر کوک شده و انگشت‌گذاری‌ها هم دقیقا همونه. به زبان دیگه اگه شما ترومپت می‌نوازین، هیچ مشکلی برای نواختن این نمونه ترومبون‌ها ندارین و فقط لازمه به خوندن کلید باس عادت کنین. در نقطه‌ی مقابل اگه ترومپت بلد نباشین، باید انگشت‌گذاری‌ها رو هم یاد بگیرین.

چند پیشنهاد برای خرید: